โรคทางกายและใจมีมาก ในบทนี้จะนำเสนอ13ประการ อันมีผลกระทบอย่างรุนแรง เราพึงจะสำรวจย้อนมองทั้งความคิดและการกระทำอยู่ทุกขณะ จึงจะไม่เลอะเลือนและฟั่นเฟือน

ข้อที่1. โทษฟ้า สรรพสิ่ง ถือกำเนิด มาจากฟ้า ภายใต้หล้า เที่ยงตรง บำเพ็ญธรรม
อนุตตรฯ ไร้สัมพันธ์ คุณธรรมนำ ยุติธรรม รางวัลโทษ ไม่เอียงเอน

ข้อที่2. โทษคน เมตตาต่อ ตนเอง เหยียดหยามคน ฟ้าเบื้องบน มิยินยอม ให้ทำร้าย
หนี้เงินทอง หนี้ชีวิต ต้องชดใช้ คนประณาม ดังฟ้าได้ ลงอาญา

ข้อที่3. กลัดกลุ้ม สุภาพชน ดำเนินตน ตามหน้าที่ แม้นอับจน ก็ยินดี เท่ามีอยู่
อันเกิดตาย ล้วนกำหนด อย่าอดสู ร่ำรวยหรู อยู่ที่ชะตา ฟ้าลิขิต

ข้อที่4. ทุกข์ทรมาน มาดแม้นว่า ธำรงธรรม ถูกประณาม นั่นคือความ ทรมาน อัปยศ
จงกรำทุกข์ รู้อดทน ในรันทด เมื่อทุกข์หมด สุขจะเกิด หอมหวานนาน

ข้อที่5. โกรธแค้น อนาถใจ ทำการใด ยากสมบูรณ์ ที่เสียศูนย์ เพราะอวิชชา น่าใจหาย
โกรธเป็นนิจ ทำลายจิต แทบมลาย โปรดชั่งใจ ถึงเภทภัย ที่ตามมา

ข้อที่6. เป็นกังวล อันพรากพบ บรรจบจาก ทุกกาลเปลี่ยน โลกหมุนเวียน ไปตามกาล ใยคอยท่า
สภาพเปลี่ยน เรื่องราวผัน วางใจหนา ทุกสิ่งสรรพ ล้วนชะตา หาใช่เรา

ข้อที่7. หวาดกลัว ไม่เอ่ยถาม ก่อนเคยทำ ความดีมา สุขอุรา มีละอาย กายใจไม่
จิตหนึ่งมั่น ดำเนินตรง เที่ยงธรรมไท้ รับรองได้ จะไม่กลัว แม้มวลมาร
ข้อที่8. เพ้อฝัน เมื่อปลุกแตง ย่อมได้แตง ถั่วได้ถั่ว เมื่อทำชั่ว ได้ชั่ว ดีได้ดี
กรรมปางก่อน ทรมาน ในชาตินี้ จนหรือมี ชีพสั้นยาว เราสร้างมา

ข้อที่9. สับสน จิตมาดแม้น มั่นคง พ้นเวียนว่าย แล้วเหตุใด จึงขุ่นหมอง ในจิตรา
จิตพิสุทธิ์ เป็นฐาน ละตัณหา คิดมากพา ทำร้ายจิต ริษยาตาม

ข้อที่10. ไร้สัจจะ หนึ่งวาจา พาชาติรุ่ง แลล่มได้ จักกล่าวคำ อันใด พินิจหนา
ได้หรือเสีย ท่านว่าต่าง ราวดินฟ้า ข่มวาจา อย่าพลั้งปาก พึงสังวร

ข้อที่11. หลอกลวง เอ่ยวาจา คือสัจจะ คือจริงใจ รักษาไว้ ความเป็นคน มีสัตย์ไซร้
ฟ้าดินรู้ เมื่อจิตเคลื่อน คิดสิ่งใด ศรัทธาจาก ภายใน แสดงเป็นรูปลักษณ์

ข้อที่12. มักมากในกาม อันกาเม คมดั่งมีด ตัดเหล็กกล้า ไม่รักษา ศีลเคร่งครัด กายย่ำแย่
แม้ไม่เห็น ว่าคอขาด ด่าวดิ้นแด ที่แน่แท้ บั่นทอนชีพ กร่อนกระดูก

ข้อที่13. หลงระเริง ตะวันเดือน เปลี่ยนสับ ปลุกชีวา วันเวลา ผันไวเร่ง สำรวมศีล
ถนอมกาล เร่งขัดเกลา อยู่เนืองนิตย์ ย้อนส่องจิต ส่องตนฟื้น คืนบ้านเดิม

ที่มา : วจนะแห่งพระพุทธะจี้กง