ท่านหว๋าอวาเซียนหนวี่ :
ปัญญาจะเกิดได้ต้องควบคู่กับการศึกษาศึกษาทางโลกก็ได้ปัญญาทางโลก ศึกษาทางธรรมก็ได้ปัญญาทางธรรม ถ้าเกิดว่าเรามีกิเลส มีความโลภ มีตัณหา สิ่งเหล่านี้ล้วนทำให้เราต้องทุกข์ แล้วเป็นอุปสรรคทำให้เราไม่สามารถข้ามภพข้ามชาติได้ใช่หรือไม่ แล้วเราจะตัดที่ไหนลองใช้ปัญญาของท่าน (ตัดกิเลส ตัดความอยาก) ถามว่า กิเลสอยู่ที่ไหนความอยากอยู่ที่ไหน ต้องใช้ปัญญาตัดให้ถูกที่ใช่ไหม เหมือนท่านอยากเห็นนกท่านต้องไปมองที่ไหน(รัง, ฟ้า, ต้นไม้) ถูกทั้งสามคำตอบนะอยากเห็นปลาต้องไปมองที่ (น้ำ) นั่นก็คือ เราอยากหาว่าสิ่งนี้อยู่ที่ไหนเราต้องไปหาให้เจอว่ามาจากตรงไหนใช่หรือไม่ แล้วกิเลส อารมณ์เล่ามาจากที่ใด (ใจ) ฉะนั้น เราจะตัดก็ต้องตัดที่ใจ แต่ใจนั้นจะตัด ใช่ตัดตอนนั่งท่องมนต์นั่งไหว้พระตัดได้ไหม ตอนเราสวดมนต์ตอนนั้นเรามีกิเลส มีอารมณ์ มีตัณหาไหม (ไม่มี) บางครั้งก็ยังมีคั่งค้างอยู่ ยังเป็นตะกอนเกาะอยู่ที่ใจ ใครกล้ายอมรับบ้างว่าตอนนี้ใจสะอาดไม่มีความเกลียดอยู่ในใจ (มีนักเรียนคนหนึ่งยกมือ) ไม่เกลียดแน่นะ อะไรที่ท่านไม่ชอบกินต้องกินให้หมดนะใครไม่มีความโกรธในใจเลยยกมือขึ้นไม่มีใครยกให้ชื่นใจเลยหรือ นั่นก็แปลว่าบางครั้งใจเรามีสิ่งที่คั่งค้างอยู่ที่เป็นกิเลส พอมีแล้วตอนนั้นเราสวดมนต์ เราไหว้พระ เราสามารถสกัดลดให้หายได้ แต่ว่าพอหลังสวดมนต์ มีอีกไหม (มี) ทำไมยังมีเต็มปากเต็มคำเลย น่าจะบอกว่าไม่มีแล้ว แต่ว่าจริง ท่านยังมีเรื่อยๆ ถ้ามีเรื่อยๆ ท่านจะสวดมนต์ทุกขณะได้หรือไม่ (ไม่ได้) นั่นก็คือ เราไม่สามารถสวดมนต์แต่เพียงอย่างเดียวได้ แล้วปัญญาท่านจะเอามาจากอะไรถึงจะดับได้ทุกขณะ (สติ) เราจะทำอย่างไรปัญญาเราถึงจะสามารถตัดกิเลสได้ทุกขณะเวลา นั่นก็คือ ต้องมีสติและปัญญาให้เท่าทันทุกขณะจิต ทุกขณะอารมณ์ มนุษย์มักอยู่ได้ด้วยอารมณ์ของตน เดินเคลื่อนไหวไปตามแรงผลักดันของอารมณ์ตน เรามีอารมณ์ก็เพราะเรามีความรัก ความโลภ ความโกรธ ความหลง เมื่อเรายังมีอารมณ์เหล่านี้ใจเราจะไม่สามารถที่จะตัดภพตัดชาติตัดอารมณ์กิเลสได้ เราก็จะต้องว่ายเวียนเกี่ยวกรรมไปเรื่อยๆ น่ากลัวนะ วันนี้เกี่ยวคนนี้ที วันต่อไปเกี่ยวคนนั้นที เราเกี่ยวเขาเราว่าเราปล่อยแล้ว แต่เขาไม่ปล่อย ฉะนั้นเกี่ยวน้อยๆ สร้างเหตุน้อย ผลจะได้ไม่ส่งกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีกเขาจะได้ไม่ต้องกลับมาทำร้ายท่านอีก การศึกษาธรรมนอกจากจะทำให้เรารู้จักตัวตนเองได้อย่างแท้จริงแล้ว ยังเข้าใจ รู้แจ้งชีวิต และนำพาชีวิตไปถูกทาง
